Projekty typowe domów jednorodzinnych zyskały wielką popularność na rynku budowlanym w ostatnich kilku dekadach. Biura projektowe prześcigają się w ofertach 'typówek' wprowadzając na rynek coraz to nowsze, śmielsze rozwiązania. Polacy planujący budowę domu zdecydowanie chętniej wybierają kupno i adaptację projektu typowego niż konsultacje z architektem i zamówienie projektu indywidualnego. Czynią tak zapewne ze względów finansowych i oszczędności czasu. Mimo to wybór wymarzonego projektu domu nie należy do łatwych.

Rynek projektów typowych w Polsce od lat przeżywa istną lawinę ofert. Lista sprzedaży niektórych katalogów i stron internetowych sięga nawet kilku czy kilkunastu tysięcy projektów. Taka ilość ofert wcale nie ułatwia podjęcia decyzji wyboru właściwego projektu zwłaszcza, że wiele z nich różni się od siebie tylko znikomymi szczegółami. Przyjrzyjmy się tendencjom stylistycznym panującym obecnie w ofertach sprzedaży typówek.

Na pierwszym miejscu zdecydowanie plasują się projekty klasyczne. Domki takie charakteryzują się spadzistymi dachami kopertowymi, naczółkowymi lub dwu-spadowymi o kącie spadku zazwyczaj ok 35-40°. Na dachu często znajdują się lukarny. Dachówka ceramiczna lub blachodachówka w stylistyce klasycznej, np. karpiówka lub esówka. Bryła budynku zwarta, foremna. Wejście do budynku zazwyczaj symetrycznie ulokowane na frontowej elewacji, niejednokrotnie otoczone jest kolumnami lub częściowo cofnięte w formę podcienia czy też przekryte balkonem. Dostrzec można także pewne dodatki wzbogacające wystrój zewnętrzny elewacji, takie jak: przypory, szprosy dzielące szyby czy opaski wokół okien. Wszelkie te zabiegi mają na celu sprawić by budynek miło kojarzył się przeciętnemu 'Kowalskiemu' z architekturą dworkową, swojską, ale zarazem aby posiadał w sobie znamiona luksusu i był zwyczajnie ładny, przyjemny dla oka. Wystarczy udać się na krótką wycieczkę poza miasto i przyjrzeć się osiedlom domków jednorodzinnych, gdzie zdecydowana większość budynków powstała na podstawie projektów typowych. Dominują przede wszystkim domy w konwencji klasycznej i dworkowej. Do rzadkości należą tzw. 'domy dla odważnych' cechujące się post-modernistycznym wyglądem.

Co leży u podstaw takiego stanu rzeczy? Odpowiedź jest prosta. Gusta odbiorców. Polacy są konserwatystami, lubią odwołania do tego co narodowe, swojskie, ładne, proste i bogate. Niczym melodyczna piosenka, która łatwo wpada w ucho, architektura swojska, ładna, prosta, konserwatywna jest przez ogół zwyczajnie lubiana. Dlaczego zatem jest tak często krytykowana przez środowiska architektów. Ponieważ na ogół projektanci mało umiejętnie potrafią oddać jej klimat. Nadają budynkowi niewłaściwe proporcje, używają skrajnie sprzecznych środków architektonicznych lub na siłę 'upiększają' budynek nadając mu styl rustykalnego eklektyzmu. Architektura dworkowa nie jest zła. Wpisując ją we właściwy kontekst i projektując z wyczuciem i umiarem można osiągnąć zamierzony, właściwy dla jej stylu efekt.

Kolejną rodziną projektów typowych są budynki pośrednie stylowo, czerpiące inspirację z architektury klasycznej, ale będące budynkami nowoczesnymi. W ostatnich latach widać stopniowy zwrot zainteresowania klientów w stronę takiej stylistyki. W przypadku tych domów projektant także może łatwo się zatracić, zgubić właściwy wątek, nieumiejętnie zrównoważyć znamiona 'starego' i 'nowego'. Pewne rozwiązania jak np. prostopadłościenne lukarny, okna wstęgowe, blaszane panele dachowe na rąbek czy drewniana szalówka na elewacjach są czasami bez uzasadnienia, ślepo kopiowane, powtarzane w różnych projektach. Trzeba jednak przyznać, że jest to obecnie najbardziej interesująca choć nie do końca jeszcze popularna oferta przedstawiana przez biura z całej Polski.

Kolejnym typem projektów powtarzalnych są budynki wyraźnie nowoczesne wyjęte wręcz z epoki modernizmu. Charakteryzują je surowe, prostopadłościenne bryły, płaskie stropodachy, duże przeszklenia, nietypowe rozwiązania funkcjonalne czy mało popularne okładziny elewacyjne. Projekty takie nie cieszą się dużą popularnością gdyż z powodu ww. cech domy takie zupełnie tracą znamiona budynku typowego i wyglądają jak projekty indywidualne. Poza tym są najczęściej nieracjonalnie drogie i skomplikowane w realizacji. A nie na tym to przecież polega. Projekty powtarzalne domów mają za zadanie przyciągnąć potencjalnego klienta do ich zakupu dzięki prostocie, solidności i niskiej cenie zastosowanych w nich rozwiązań.

Ostatnim typem sprzedawanych projektów typowych są projekty różne: drewniane, z bala, jednosezonowe, projekty altan, garaży itp.

Jaka więc przyszłość czeka rynek sprzedaży projektów typowych? Które z wymienionych wyżej stylów będą popularne w najbliższych dekadach? Jako architekci zaangażowani od lat w projektowanie powtarzalnych domów jednorodzinnych śmiało możemy prognozować, że w ciągu najbliższych lat nastąpi odejście od stylu dworkowego i ludzie będą skłaniać się coraz bardziej ku architekturze nowoczesnej. Nasze przewidywania motywujemy wieloma względami. Między innymi pojawiają się nowe obostrzenia prawne, które zobowiązują inwestora do korzystania z alternatywnych źródeł energii takich jak np. kolektory słoneczne czy panele fotowoltaiczne. Kiepsko wyglądają takie nowoczesne urządzenia na budynkach o historycznej stylistyce. Poza tym rośnie nowe pokolenie młodych inwestorów. Coraz częściej ludzie w wieku pomiędzy 25 a 30 rokiem życia zostają inwestorami i planują budowę domu. Podczas rozmów telefonicznych z nimi czy podczas przeglądania formularzy zamówień widać wyraźnie, że pokolenie to skłania się ku nowoczesności. Młodzi ludzie obserwują także jakie trendy panują na rynku zachodnim. Zdarza się, że poszukują wśród typówek projektu przesadnie oryginalnego. Ich marzenie szybko gaśnie po zderzeniu z realiami panującymi na rynku polskim. Ciężko jest znaleźć w polskich biurach i katalogach sprzedaży przykłady czy odpowiedniki architektury znalezionej w internecie lub zagranicznym katalogu. Najczęściej tego rodzaju domy z wizją wymagają opracowania indywidualnego lub dokonania w typówce szeroko zakrojonych zmian – a z tym wiążą się wysokie koszta.

Jako projektanci bacznie obserwujemy panujące trendy i rosnące wymagania odbiorców. Jesteśmy ciekawi tego co przyniesie przyszłość i gotowi stawiać czoła nowym tendencjom.